Voorbij, voorbij - Clairy Polak

Een intens huwelijk van vijfentwintig jaar waarin de twee ogenschijnlijk totaal verschillende personen een prachtige éénheid zijn geworden, wordt langzaam tenietgedaan door een indringer: Alzheimer. Voorbij, voorbij is een vrij autobiografische roman van gerenommeerd journalist en presentator Clairy Polak.

'Ze leerden meebewegen met de veranderingen die de ziekte teweeg bracht. In werkelijkheid verlegden ze hun grenzen. Het vrat energie, van beide kanten’

Het verhaal

Het huwelijk van Leo en Judith is een intense verbintenis. Ondanks hun verschillende achtergronden, of misschien juist dóór hun verschillende achtergronden, leiden ze een zeer gelukkig leven waarin ze elkaar feilloos aanvoelen en verrijken. Dan lijken er plots wat kleine scheurtjes te ontstaan door een lichte vergeetachtigheid van Leo die haast onmerkbaar overgaat in een steeds groter wordende verwarring.

Eerstens gaan ze er wat lacherig, haast ontkennend mee om. Ze leren hun zegeningen tellen, die zijn er immers nog voldoende. Maar dan ontstaat beetje bij beetje toch echt een periode van zorgen die steeds groter worden. Ondanks dat Judith in eerste instantie er niet over piekert Leo elders te laten wonen en de zorg zelf op zich neemt, neemt hun leven samen een vreselijke wending.

Langzaamaan wordt het geheugen van Leo volledig gewist, verliest hij volledig zijn identiteit, wordt hij een gevaar voor zichzelf en put hij Judith volledig uit. De situatie is niet langer houdbaar. Ze moet de zwaarste beslissing nemen: Leo wordt opgenomen in een verzorgingstehuis.

Hiermee komt zij in een nieuwe fase van haar leven. Een fase zonder haar Leo, haar maatje, haar levenspartner. Om zichzelf terug te vinden zullen er heel wat stappen gemaakt moet worden. Zal het haar lukken afstand te kunnen nemen van Leo, die allang het maatje van destijds niet meer is. En wil ze dat überhaupt wel? Door een reis naar Zwitserland te plannen gaat ze terug naar haar verleden, om ruimte in haar hoofd te vinden en antwoorden op de vraag: wie ben ik nu, en voor wie heb ik nog betekenis?

'Ziehier de essentie van haar bestaan teruggebracht tot één vraag, die blijft resoneren in haar hoofd: voor wie heb ik nog betekenis?'

Look & Feel

Een boek van dit niveau verdient absoluut de gebonden uitgave waarin dit aangrijpende verhaal is verschenen. Daarnaast is de eenvoudige omslag groots door de symboliek. We zien slechts een raam en twee muren. Buiten is het zonnig en groen. Maar ondanks die prachtig stralende zon ontstaat er binnen een grote schaduw.

De titel Voorbij, voorbij refereert naar een gedicht van de Nederlandse dichter J.C. Bloem (1887-1966). Deze luidt als volgt:

Herinnering

De gloeiende avond in de kleine stad: Verlichte ramen stonden ruisend open Naar zomertuinen en het langzaam lopen Van de geliefden langs het grijze pad

Als dit geheime ooit wéér te leven was: Hoe dat het zachte licht van een lantaren Scheen op de donkere, gedempte blaren, Wist het hart, dat het van den dood genas.

Maar het vergankelijke kent geen keer Dan in de opstanding der herinneringen; Gistren is even ver als deze dingen: In het verleden is de tijd niet meer.

Toch zullen bij het sluiten van den kring, Waarin ons dreef des levens streng beschikken, Die als de lucht onhoudbare ogenblikken Onze enige eer zijn en rechtvaardiging.

En zullen we, in de wervling van den tijd En de vervoeringen, die niet beklijven, Indachtig aan onze oude dagen blijven Met onvergankelijke aanhanklijkheid.

Tot aan het zwichten en het laatst getij, Wanneer de wereld één wordt met het duistren, En wij de niet te horen woorden fluistren: Voorbij, voorbij, o en voorgoed voorbij.

J.C. Bloem

De laatste zin van dit gedicht werd de lijfspreuk van Judith en Leo wanneer ze het weer eens over hun verleden hadden tijdens hun goede tijd samen en herinneringen ophaalden.

Het verhaal is opgebouwd uit 33 hoofdstukken die ons meenemen in het verhaal. Met regelmaat treffen we een door Leo geschreven stuk aan waarin hij terug gaat in de tijd. Dit schrijft hij in de periode dat lezen voor hem te lastig wordt, maar hij nog wel kan schrijven en zijn geheugenproblemen hem wel feilloos zijn verleden laten beleven. Aansluitend op deze door hem geschreven stukken weet Judith dit verleden weer richting het heden te beschrijven.

Oordeel

Deze aangrijpende debuutroman van gerenomeerd journaliste en presentator Clairy Polak is een ábsoluut juweel die niet in de boekenkast mag ontbreken wat mij betreft. Door de steeds meer voorkomende ziekte van Alzheimer, is juist deze ziekte voor veel schrijvers de laatste jaren een bron van inspiratie geweest. Toch hebben we hier een roman van een heel ander genre. Eén die er wat mij betreft met kop en schouders bovenuit steekt! Ik heb deze roman niet kunnen wegleggen...

Naast het zo aangrijpende verhaal over een relatie waarin Alzheimer als indringer een onuitwisbare wond achterlaat, heb ik enorm genoten van de schrijfwijze van Clairy Polak. Een prachtig taalgebruik dat we tegenwoordig maar zelden treffen. Eenvoud en een rake zinsopbouw. Polak weet hoe je emotie op een doordringende wijze op papier moet zetten. Tóch, ondanks het trieste en beladen verhaal, overheerst het sentiment niet. Humor wordt niet geschuwd en de Alzheimer wordt als zodanig afgewisseld met alle emoties die daarbij horen.

Voorbij, voorbij is een roman met een prachtig indrukwekkend verhaal. Een dikverdiende vijf sterren van mijn kant!

Sterren: *****

Specificaties

Uitgever: Meulenhoff

Prijs: €19,99 (gebonden uitgave met papieren flap)/€ 12,99 (e-book)

Publicatiedatum: 14.06.2019

Pagina's: 256

ISBN: 9789029093392

Met dank aan uitgeverij Meulenhoff Boekerij voor het toesturen van een recensie-exemplaar. Dit heeft mijn mening niet beïnvloed.